Een doordachte stalventilatie gaat verder dan het simpelweg ophangen van een paar goede ventilatoren. Het is een complexe wetenschap waar onze ventilatiespecialist Huw Jones zich al jaren in verdiept. Volgens Jones rust een goed ventilatiesysteem op drie kernprincipes: luchtcirculatie, effectieve koelsnelheid en de daling van temperatuur. Hij stelt bij iedere stal opnieuw de vraag: wordt hier de stal gekoeld of de koeien?

1. Luchtcirculatie: frisse lucht voor gezonde koeien

Luchtcirculatie omvat niet alleen de vervanging van de lucht in de stal door buitenlucht, maar ook de mate waarin de lucht rondom de koe wordt verplaatst. Een onvoldoende luchtcirculatie kan leiden tot irritaties aan de luchtwegen van de koeien. De aanwezigheid van ammoniak is hierbij een hele goede graadmeter. We doelen hier idealiter op minder dan 25 PPM (parts per million). Alles daarboven kan leiden tot:

• Irritatie aan de longen en ogen;
• Belemmering van de trilharen van de luchtpijp om slijm met virussen, bacteriën, schimmels en vuil effectief uit de longen te verwijderen;
• Het afsterven van cellen die de luchtwegen bekleden;
• Het verminderen van dekweefsel van de hoef waardoor het risico op klauwproblemen toeneemt.

Je kunt zelf al heel makkelijk inschatten of jij een teveel aan ammoniak in jouw stal hebt. Als bijvoorbeeld je kleding de stalgeur vasthoudt, is het een indicatie dat de luchtcirculatie tekortschiet en de gezondheid van jouw koeien mogelijk in gevaar is.

Het is belangrijk te beseffen dat dit niet alleen gaat over de luchtcirculatie in de stal, maar zeker ook de luchtcirculatie per koe. Hierbij kijk je naar hoeveel lucht je door de stal verplaatst op basis van het aantal koeien in die stal. Het is belangrijk om te onthouden dat koeien dieren zijn die frisse lucht nodig hebben en dat hun behoefte daaraan erg hoog is. Een koe is biologisch zeer inefficiënt wat betreft longvolume per kg lichaamsgewicht. Doordat de pens in de loop der eeuwen steeds groter is geworden, is het longvolume afgenomen, waardoor de koe meer onder druk is komen te staan om haar lichaam van zuurstof te voorzien.

In bovenstaande tabel kun je zien wat onze doelen zijn als het gaat om luchtcirculatie in de US/Europa in volledig mechanisch geventileerde faciliteiten. In natuurlijk geventileerde stallen gebruiken we drukventilatoren en recirculatieventilatoren.

2. Effectieve koelsnelheid: luchtsnelheid voor comfort

Hoewel temperatuur en luchtvochtigheid ontzettend belangrijk zijn, is luchtsnelheid een cruciale factor als het gaat om ventilatie. Een minimale luchtsnelheid van 1 m/s op kophoogte van de koe draagt bij aan een aangename gevoelstemperatuur. Hoewel dit de fysieke luchttemperatuur niet verlaagt, heeft het een positief effect op hoe de koeien de temperatuur ervaren. Normaal gesproken willen we een luchtsnelheid van 2 m/s bereiken bij de koe die het verst van de ventilator verwijderd is.

Het is cruciaal dat de luchtsnelheid gemeten wordt op koe-hoogte. Want wat doet het anders voor jouw koeien? Met onze ECV-fan kun je door middel van lamellen in de gewenste richting koelen. Hierdoor wordt de koe gekoeld en gaat er geen wind verloren aan de stal.

Op dit moment wordt de koelsnelheid nog niet meegenomen in de THI berekeningen. Er wordt alleen gekeken naar luchtvochtigheid en temperatuur. Ons onderzoek wijst echter uit dat elke 0.44m/s aan koelsnelheid op de koe, de THI gevoelsmatig met 1.1 THI laat dalen.

3. Daling temperatuur: verlagen van temperatuur met water

Water kan gebruikt worden om zowel de temperatuur van de koe als die van de omgeving te laten dalen. Het gebruik van water om de temperatuur van de koe te verlagen heet soaking. Een succesvol soaking systeem bestaat uit vijf essentiële onderdelen:

• Automatisering: Minimaliseer arbeidsuren met geautomatiseerde systemen, waarmee je ook verzekerd dat je de koeien niet te vroeg of te laat koelt.
• Sprenkel: Zorg ervoor dat de sprenkelcapaciteit geschikt is om de koe volledig te bedekken. Ook de hoek waarin gesprenkeld wordt is heel belangrijk om ervoor te zorgen dat je op de koe sprenkelt en niet op het voer.
• Preventieve aanpak: Voorkom problemen door proactieve maatregelen te nemen en te soaken vóórdat de koe leidt aan hittestress.
• Looptijd: Optimaliseer de looptijd van de soaker. Idealiter ligt dit rond de 7 minuten. Als de temperatuur stijgt, daalt de tijd dat de soakers uit staan.
• Combinatie met ventilatoren: Veel onderzoeken hebben uitgewezen dat soaking opvallend veel effectiever is in combinatie met ventilatoren.

Water kan ook ingezet worden om de omgevingstemperatuur te laten dalen. Dit kan door middel van hogedruknevel.

Waar te beginnen in jouw stal: een strategische aanpak

Nu de drie kernprincipes duidelijk zijn, kunnen we ons voorstellen dat je niet zo goed weet waar te beginnen. Een strategische aanpak is cruciaal. Daarom zetten we graag voor je op een rijtje welk deel van ventilatie de hoogste prioriteit heeft:

1. Zorg allereerst voor een optimale luchtcirculatie rondom de ligplaatsen van de koeien. Dit is waar de koeien het grootste gedeelte van hun tijd doorbrengen, idealiter 14 uur, en waar je ze ook het liefst zoveel mogelijk wilt hebben. Een goede koeling is hier dus verreweg het belangrijkst. Wanneer je gebruik maakt van melkrobots is die plek uiteraard ook zeer belangrijk.
2. Soaking in voerstraat. Implementeer een doordacht soaksysteem aan de voerheklijn. Soaken komt altijd voor ventileren, maar wordt pas echt optimaal in combinatie met ventilatoren. Daarom zijn stap 2 en 3 eigenlijk wenselijk met elkaar te combineren, maar soaken komt altijd eerst.
3. Ventilatoren aan de voerheklijn. Plaats ventilatoren strategisch aan de voerheklijn voor gerichte luchtsnelheid.

Natuurlijk is het heel belangrijk om te onthouden welke groepen het belangrijkst zijn op de boerderij:

• De wachtruimte – dit is het gedeelte van de boerderij met potentieel de meeste warmte per vierkante meter. Elke koe beslaat ongeveer 1,4 m2, dus je begrijpt waarom hittestress hier zo’n probleem is. Je kunt een goed geventileerde stal hebben, maar als je wachtruimte niet goed geventileerd is, heb je nog steeds te maken met hittestress.
• Droge koeien stal – koeien hebben de best mogelijke zorg nodig. Het is bewezen dat hittestress tijdens de droogstandsperiode de melkproductie van de volgende lactatie vermindert, evenals de prestaties van de nakomelingen, tot wel 2 generaties lang! Een droge koe met hittestress kan jarenlang tot problemen leiden, niet maanden!
• Hoog lacterende dieren – we willen ervoor zorgen dat deze dieren goed gekoeld worden, zodat de reproductie- en productieprestaties op een hoog niveau blijven tijdens de warmere maanden.

Conclusie: stalventilatie is niet gelijk aan koe-ventilatie

In een notendop is het duidelijk dat stalventilatie niet synoniem is aan koe-ventilatie. Het vermijden van energieverspilling aan niet-gerichte ventilatie en het voorkomen van waterverspilling bij het soaken van koeien zijn cruciale overwegingen om jouw stal ook zo duurzaam mogelijk te laten functioneren.

Een goed doordacht ventilatiesysteem is de sleutel tot gezonde en comfortabele leefomstandigheden voor melkkoeien. Het draagt niet alleen bij aan hun welzijn, maar betaalt zich op de lange termijn ook terug in verbeterde productiviteit en gezondheid van het vee. Investeren in de juiste stalventilatie is investeren in de toekomst van je melkveehouderij.

Ik wil beginnen met het koelen van mijn koeien!

Ben jij na het lezen van dit artikel nieuwsgierig wat ventilatie kan betekenen voor jouw koeien? Of ben je benieuwd of jouw huidige ventilatiesysteem optimaal is? We kijken heel graag met je mee! Met onze jarenlange ervaring en expertise zorgen we er samen voor dat jouw stal op haar best functioneert.