Steile leercurve voor sloopsector bij inzamelen verlichting

Aan de Zuidas in Amsterdam worden op dit moment twee kantoortorens uit de jaren ’80 gerenoveerd. Voorafgaand aan de herontwikkeling van het 28.000 m2 tellende vloeroppervlak, verwijderde sloopbedrijf RGS Groep alle materialen, inclusief de gevelbekleding. Bij deze operatie stonden duurzaamheid, hergebruik en recycling centraal met speciale aandacht voor het verwijderen en recycling van lampen en armaturen. Senior projectmanager Wilco Koekoek over ‘het nieuwe strippen’: “Wij zien nieuwe businessmodellen ontstaan en daarin kan de sloopsector een heel belangrijke rol spelen.”

Vierduizend ton puin. Duizend ton bouw- en sloopafval. Honderdvijftig ton hout. En ruim zeventien ton aan armaturen en verlichting. Het tot op het betoncasco kaal maken van het voormalig hoofdkantoor van AkzoNobel in Amsterdam was een sloopklus van grote getallen. Maar ondanks de omvang van het project koos RGS er toch voor om een aanzienlijk deel van de werkzaamheden handmatig uit te voeren. “De torens waren in 2011 nog gerenoveerd, dus heel veel materiaal was nog prima te hergebruiken”, zegt Wilco Koekoek. “En het is onze bedrijfsfilosofie dat het loont om zaken zorgvuldig te verwijderen, zodat ze een tweede leven kunnen krijgen. We noemen dat ook wel circulair slopen.”

Ook alle lampen en lichtarmaturen verwijderde RGS handmatig uit beide gebouwen. Koekoek daarover: “Aangezien dit wettelijk verplicht is, is dat voor ons een standaard routine, waarbij we gebruik maken van de inzamelmiddelen van Wecycle. Omdat het hier ging om een enorme hoeveelheid lampen hebben we hier samen met Wecycle een pilotproject van gemaakt dat we binnenkort zullen evalueren.”

Mark Tilstra is operationeel directeur bij Wecycle, de non-profitorganisatie in Nederland die de inzameling en recycling van e-waste en lampen regelt. Hij licht toe waarom deze pilotprojecten worden uitgevoerd: “Nederlandse kantoren, bedrijfs- en schoolgebouwen hangen vol met tl-verlichting en armaturen. We schatten dat er jaarlijks zo’n 900 ton armaturen en ruim 460.000 energiezuinige lampen vrijkomen bij sloop- en renovatieprojecten. Een groot deel van deze hoeveelheid verdwijnt in de metaalbak of gewoon in het slooppuin. Er is ons veel aan gelegen dat te veranderen, want de ambitie van onze opdrachtgever voor deze producten, Stichting LightRec Nederland, is om in 2019 te voldoen aan de Europese inzameldoelstelling, te weten 65% van alle op de markt gebrachte lampen en armaturen.”

Die Europese inzameldoelstelling, benadrukt hij, dient meerdere doelen. “Energiezuinige lampen en armaturen bevatten stoffen die schadelijk kunnen zijn voor het milieu en dus verantwoord verwerkt moeten worden. En, minstens zo belangrijk: ze bevatten veel waardevolle grondstoffen die tot wel 92% gerecycled kunnen worden.”

Nieuwe circulaire markt
Om de hoeveelheid ingezamelde lampen en armaturen uit de sloopsector in vijf jaar tijd te verdubbelen, hebben Stichting LightRec en VERAS, de brancheorganisatie voor sloopbedrijven, in 2016 een actieplan ontwikkeld. Dat richt zich, zegt Tilstra, op drie belangrijke stakeholders: de sloopaannemers, de opdrachtgevers en de adviesbureaus die sloopprojecten voorbereiden en de sloopbestekken schrijven. Een aantal pilotprojecten, waaronder het strippen van deze torens, maken onderdeel uit van het plan. “Vooralsnog lijkt deze aanpak succesvol”, aldus Tilstra. “Het aantal ingeleverde armaturen is in 2017 met een kwart toegenomen: van 2.100 ton in 2016 naar 2.620 ton in 2017.”

RGS was al bij een eerder pilotproject in Schiphol betrokken, zegt Koekoek. “We merkten toen voor het eerst dat mensen erover praatten: ‘Kijk, dat bedrijf doet het wel heel netjes’. De extra aandacht voor circulair slopen draagt zeker bij aan een duurzaam bedrijfsimago in de markt.” Op de vraag of het handmatig verwijderen van lampen en armaturen altijd financieel ‘uit’ kan in de door neerwaartse prijsdruk geplaagde sloopmarkt, zegt hij: “Natuurlijk kost het iets meer. Maar je moet het groter zien: als je toch met een ploeg in het gebouw bent, kun je ook andere materialen demonteren die nog meer waarde hebben. Uit de AkzoNobel-torens hebben we metalen, installaties, airco-systemen en tapijttegels gehaald die nog uitstekend verhandelbaar zijn. En het mooie is dat er ook echt een markt voor ontstaat. Steeds meer handelaren in bouwmaterialen creëren daar online marktplaatsen voor. Kortom, wij zien nieuwe businessmodellen ontstaan en daarin kan de sloopsector een heel belangrijke rol spelen.”

Steile leercurve
Volgens Tilstra zorgen de pilotprojecten voor een steile leercurve. Hij zegt: “Voor deze torens hebben we voor het eerst vooraf een inschatting gemaakt van hoeveel lampen en armaturen eruit zouden moeten komen. Dat kwam uit op 0,6 ton per 1000 m2. Dat bleek achteraf aardig goed uit te komen: in totaal 17,3 ton aan verlichting op 28.000 m2. Diezelfde ratio bleek ook op te gaan in een pilotproject in Enschede. Ik denk dat we straks vrij nauwkeurig kunnen voorspellen hoeveel er uit welk type gebouw komt. En als je dat kan, kun je dat ook naast de landelijke agenda voor refurbishmentvan gebouwen leggen – en dus voorspellen wat er ongeveer zit aan te komen. Dat is voor ons zeer waardevolle informatie.”

De evaluatie van de pilotprojecten moet vooral ook meer inzicht geven in hoe de sloopsector het best gefaciliteerd kan worden bij het demonteren en aanleveren van lampen en armaturen. “We zijn aan het bekijken in hoeverre we voor de sloopbranche op maat toegesneden inzamelmaterieel kunnen ontwikkelen”, zegt Tilstra daarover. “Daarnaast kijken we goed naar de logistiek achter de sloopklus. Wat is handig als er bijvoorbeeld sprake is van een relatief kleine sloopwerf? Wat kunnen we doen als er geen elektriciteit meer is in het gebouw en je dus niet meer van de liften gebruik kunt maken? Daar denken we graag over mee.”

Staande praktijk
Koekoek twijfelt er niet aan dat het separaat verwijderen van lampen en armaturen over een aantal jaar staande praktijk zal zijn in de sloopsector. “Steeds meer opdrachtgevers zullen dit straks gaan eisen of het vastleggen in het sloopbestek, zeker voor grotere klussen”, zegt hij. “En het kost eigenlijk ook helemaal geen moeite om je erop in te richten: het is een kwestie van je mensen bewust maken dat ze dingen netjes moeten scheiden en moeten zorgen voor een goede slooplogistiek. De kentering zal vanuit de sector zelf moeten komen. Dat is iets waar wij samen met Wecycle graag vorm aan willen geven.”

Lampen en armaturen verwijderen bij sloop of renovatie? Wecycle wijst de weg! 
Speciaal voor ondernemers in de sloopbranche heeft Wecycle een aparte webpagina ontwikkeld met informatie over de (gratis) inzamelmiddelen en ophaalservice: www.wecycle.nl/sloopbedrijven. Hier staan niet alleen handige tips over het bestellen van (de juiste) inzamelmiddelen, maar ook adviezen over hoe bijvoorbeeld opdrachtgevers een positieve bijdrage kunnen leveren. Of het nu een grote of een kleine sloopklus betreft: er is altijd een praktische oplossing op maat! 

Meer informatie: www.ugaatbouwen.com/nl/wecycle